خروج آمریکا از برجام، بازگشت تحریمها و یک نقطه سر خط جدید در صنعت پتروشیمی ایران با این تفاوت که بر خلاف دوره قبلی تحریمها که از سال 1388 تا 1392 به صورت مرحله به مرحله شدت و شتاب گرفت در دوره جدید، بازگشت تحریمها با سرعت به مراتب بیش از دوره قبلی در حال انجام است.
به عبارت دیگر به نظر میرسد هر چقدر در کشور فعالان تجاری، اقتصادی و تولیدکنندگان مهارت و تجربه برای دور زدن تحریمها پیدا کردهاند در طرف مقابل تحریم کنندگان هم به تجربه بیشتری در تنگتر کردن حلقه محاصره اقتصادی و اعمال محدودیت و تحریمهای جمهوری اسلامی ایران دست یافته اند. یک تفاوت دیگر تحریم جدید صنایع پتروشیمی ایران بر خلاف دوره قبل را هم باید در بزرگتر شدن این صنعت استراتژیک از نظر ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و فرآوردههای پلیمری عنوان کرد به طوریکه دست کم در طول چهار سال گذشته بالغ بر 10 میلیون تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران افزوده شده و به همین نسبت ظرفیت صادرات محصولات پتروشیمیایی و پلیمری بالا رفته است.
در شرایط فعلی ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران (بدون احتساب پتروشیمی مشترک آلایانس فیلیپین) حدود 63 میلیون و 730 هزار تن بوده که پیش بینی میشود امسال با بهرهبرداری از طرحهای جدیدی همچون فاز دوم توسعه پتروشیمی ایلام، متانول مرجان، کاوه، فاز اول توسعه پتروشیمی بوشهر، پتروشیمی لردگان، میاندوآب، متانول سبلان و ... این ظرفیت با افزایشی بالغ بر 10 میلیون تنی به بیش از 75 میلیون تن در سال افزایش یابد. علاوه بر این همسو با ظرفیت سازی تولید محصولات پتروشیمی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی پیش بینی کرده که تا پایان سال 97 صادرات محصولات پتروشیمی ایران به 25 تا 27 میلیون تن و به ارزش تقریبی 13 تا 14 میلیارد دلار افزایش یابد.
با بازگشت تحریمها، اولین حوزهای که طعم تلخ محدودیتها را حس خواهد کرد بدون شک حوزه تجارت، بازرگانی و فروش پتروشیمی بوده جایی که قرار است با استمرار فعالیت آن در سیاه ترین روزهای تحریم و محدودیتها سالانه بالغ بر 12 تا 14 میلیارد دلار ارز مورد نیاز کشور را تامین کند. در دوره قبلی تحریمها، اعمال محدودیتهای شدید بانکی و قفل شدن انتقال ارز حاصل از فروش و صادرات محصولات پتروشیمی هزینههای صادرات را بین 10 تا 20 درصد افزایش داده بود و در کنار مشکلات و محدودیتهای بانکی، تامین کشتی به ویژه برای محصولات مایع شامل متانول، گازمایع و ... را باید دومین محدودیت سخت حوزه تجارت و صادرات محصولات پتروشیمی کشور قلمداد کرد.
در حال حاضر سالانه بالغ بر 35 تا 40 میلیون تن محصولات پتروشیمی کشور در قالب محمولههای صادراتی و یا فروش بین مجتمعی از مسیر کشتی جابه جا میشود. از سوی دیگر پیش بینی میشود امسال با بهره برداری از سه طرح جدید تولید متانول شامل مرجان، بوشهر و کاوه ظرفیت صادرات متانول ایران با افزایشی دو برابری به بیش از 10 میلیون تن در سال برسد و حالا به این جمع محصولات متانول سبلان که از اواسط سال آینده تولید آنها اضافه میشود را هم اضافه کرد. علاوه بر این حجم تولید محصولات گازمایع در طرحهای بالادستی صنعت پتروشیمی ایران همچون طرح پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس، طرح اتان ریکاوری فاز 12 پارس جنوبی و طرح پالایش گاز پارسیان سپهر با افزایش همراه میشود که پیش بینی میشود محصولات گاز مایع تولیدی این واحدها هم روانه بازارهای جهانی شود. افزایش تولید محصولات گرانول و به ویژه مایع پتروشیمی هر چند میتواند زمینه افزایش درآمدهای صادراتی را برای اقتصاد و تجارت کشور به ارمغان بیاورد اما به همان نسبت تامین کشتی ویژه حمل محصولات مایع در شرایط تحریم دارای ریسک است. در این بین تاسیس اولین شرکت مشترک کشتیرانی در سطح صنعت پتروشیمی ایران میتواند ریسکهای صادرات محصولات پتروشیمی را کاهش داده و به تبع آن هزینههای صادراتی را هم در شرایط تحریم کم کند.
درباره ضرورتهای تاسیس اولین ناوگان کشتیرانی صنعت پتروشیمی با گذشت حدود 54 سال از ساخت و بهره برداری اولین مجتمع پتروشیمی کشور ذکر چند نکته خالی از لطف نیست. هم اکنون به طور متوسط سالانه شرکتهای پتروشیمی ایران حدود یک میلیارد و 500 میلیون تا یک میلیارد و 700 میلیون دلار هزینه برای انجام عملیات لجستیک و حمل دریایی محصولات صادراتی پتروشیمی و پلیمری پرداخت میکنند که با نوسان قیمت نفت خام و به تبع آن محصولات پتروشیمی و پلیمری این نرخ هم به صورت سالانه دستخوش تغییراتی خواهد شد. در شرایط فعلی به طور متوسط سالانه حدود 35 تا 40 میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی، پلیمری، گاز مایع و میعانات گازی از ایران به بازارهای جهانی صادر میشود که صادرات این حجم گسترده محصولات ضامن توجیه اقتصادی تاسیس یک شرکت مشترک کشتیرانی برای حمل محصولات شرکتهای پتروشیمی بوده و قطعا حتی در شرایط غیر تحریم هم دارای صرفه و صلاح اقتصادی است.
از سوی دیگر باید به این نکته هم اشاره کرد که هم اکنون در کنار تولید و صادرات موجود محصولات پتروشیمی، پلیمری، گاز مایع، میعانات گازی و حتی گوگرد، حدود 50 طرح جدید پتروشیمی هم در کشور مراحل مختلف ساخت را پشت سر میگذارند که با بهره برداری از این طرحهای جدید هم ظرفیت تولید و صادرات محصولات پتروشیمی و پلیمری ایران هم اضافه میشود. در این بین مدیران عامل هلدینگها و شرکتهای بزرگ پتروشیمی ایران باید با هماهنگی و همفکری با شرکتهای بزرگ کشتیرانی کشور همچون شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی، شستا، شرکت حمل و نقل پتروشیمی مطالعات بیشتری درباره راه اندازی اولین ناوگان کشتیرانی پتروشیمی ایران را کلید بزنند و پیش بینیها نشان میدهد با توجه به وضعیت رکود جهانی به ویژه در بازار ساخت کشتیهای حمل محصولات پتروشیمی و گاز مایع بهترین فرصت برای ساخت و خرید کشتی ویژه حمل محصولات مایع پتروشیمی و گاز مایع است. در این بین شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران هم اخیرا با انتشار گزارش کوتاهی، پیشنهاد کرده است: مطالعات انجام گرفته نشان داده که در حال حاضر دست کم به 150 کشتی برای حمل دریایی محصولات صادراتی پتروشیمی نیاز داریم، با توجه به هزینه سالانه 1.5 میلیارد دلاری حمل محصولات پتروشیمی میتوان بخشی از این هزینه را به عنوان هزینه اولیه راه اندازی این ناوگان کشتیرانی مورد استفاده قرار داد. بنابراین تاسیس ناوگان مشترک کشتیرانی میتواند با مشارکت شرکتها و هلدینگهای پتروشیمی انجام شود، حتی برخی از شرکتهای پتروشیمی میتوانند از کشتیهای خود به عنوان آورده راهاندازی این ناوگان دریایی حمل محصولات پتروشیمی استفاده کنند.
از سوی دیگر هم اکنون کشتیرانی پتروشیمی پارس هم سه فروند کشتی در اختیار دارد که می توان این کشتیها را هم برای تاسیس شرکت مشترک کشتیرانی در گام اول مورد استفاده قرار داد. راه اندازی اولین ناوگان دریایی حمل محصولات صادراتی پتروشیمی ایران علاوه بر اشتغال، افزایش سودآوری و کاهش هزینه برای شرکتهای پتروشیمی ایران را به همراه دارد و حتی شرکتهای پتروشیمی سهامدار این شرکت کشتیرانی در کنار کاهش هزینههای صادراتی از سودآوری فعالیت این شرکت کشتیرانی هم بهره مند شوند.
در این بین تامین کشتی و راه اندازی و تاسیس ناوگان کشتیرانی محصولات پتروشیمی ایران یکی از راهکارهای مهم و استراتژیک دور زدن تحریمها خواهد بود و همان طوری که ناوگان کشتیهای نفتکش ایران با ظرفیت حمل و جابه جایی سالانه 15 میلیون تن نفت خام و محصولات نفتی در سخت ترین شرایط تحریم حکم برگ برندهای برای شرکت ملی نفت ایران برای زنده نگه داشتن بشکههای نفت صادراتی در بازارهای جهانی بود، تاسیس ناوگان کشتیرانی محصولات پتروشیمی هم میتواند صامن بقای تجارت پتروشیمی ایران در سخت ترین شرایط تحریم باشد. در پایان باید به این نکته مهم تاکید کنم که در شرایط فعلی به مدد تلاش سازندگان داخلی اتفاقات و تحولات در خور ستایشی در تامین کاتالیست، مواد شیمیایی، قطعات یدکی، تجهیزات و ... در سطح صنعت پتروشیمی انجام شده و حفظ بقای صادرات محصولات پتروشیمی میتواند به استمرار حیات و توسعه صنایع پتروشیمی در ایران حتی در سخت ترین روزها تحریم کمک کند.
انتهای پیام