سایه داعش بر تجارت پتروشیمی ایران- ترکیه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی هر چند ایران عنوان بزرگترین دارنده مجموع ذخایر نفت خام و گاز طبیعی جهان را یدک می‌کشد اما ترکیه از حیث ذخایر هیدروکربوری یکی از فقیرترین کشورهای منطقه خاورمیانه است این روزها با صادرات محصولات تکمیلی پتروشیمی و به ویژه پلاستیک و پلیمرها به بیش از 180 کشور به یکی از هاب‌های این صنعت استراتژیک، سودآور و اشتغال آفرین جهان تبدیل شده است. در شرایط فعلی ترکیه تولیدکننده بزرگ کالاهای نهایی پلیمری در صنایع مختلف (خودروسازی، لوازم خانگی، بسته بندی، الیاف، صنایع غذایی و دارویی)، برای تامین نیاز داخلی و صادرات به بازارهای بزرگ محصولات نهایی در جهان، به پل ارتباطی بین تولیدکنندگان مواد پتروشیمی در خاورمیانه و بازارهای بزرگ محصولات نهایی در غرب تبدیل شده است. صنعت پلاستیک ترکیه بیش از 7000 شرکت دارد که 82 درصد از شرکت های تولیدی، تولیدکننده محصولات پلاستیک، مواد خام و محصولات (semi finished product) هستند؛ درحالی که 18 درصد بقیه، تولیدکننده ماشین آلات و تجهیزات تولید پلاستیک، لاستیک و 98 درصد از کل شرکت‌ها، شرکت‌های کوچک و متوسط هستند. ترکیه، مقام دوم تولید الیاف مصنوعی، مقام سوم تولید پروفایل PVC و رتبه پنجم در ظرفیت شکل دهی پلاستیک در بین کشورهای اروپایی را دارد. باتوجه به کمبود منابع نفت و گاز طبیعی این کشور، ظرفیت های پتروشیمیایی محدودی هم در اختیار دارد، اما با توجه به سرمایه گذاری‌های عدیده در صنایع تکمیلی و پایین دست، این کشور در منطقه، به بزرگ ترین واردکننده محصولات نهایی پتروشیمی و پلیمری که ارزش افزوده بالایی را نصیب این شرکت می‌کند، تبدیل شده است. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال 2017 میلادی مجموع واردات خالص محصولات پتروشیمیایی این کشور به 10 میلیون تن برسد (58 درصد سهم واردات خالص مربوط به محصولات پلیمری و 27 درصد مربوط به اوره و آمونیاک). از سوی دیگر مصرف سرانه جاری پلاستیک ترکیه در سال 2010 میلادی، 52 کیلوگرم بوده که از مقدار میانگین جهانی آن بالاتر است، اما در مقایسه با مقدار میانگین 100 کیلوگرم در کشورهای توسعه یافته، هنوز فضای زیادی برای رشد و توسعه دارد. ترکیه محصولات پلاستیکی خود را به 180 کشور صادر می کند. میزان صادرات محصولات پلاستیکی ترکیه در سال‌های مختلف در جدول زیر مشاهده می شود. چشم انداز صنعت پتروشیمی در این کشور همسایه، تبدیل شدن صنعت پلاستیک به رتبه کمتر از سه، در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 2014 میلادی است.

«آنتی دامپینگ» ترکها علیه پلیمرهای ایرانی

توسعه زیر ساخت های صنایع تکمیلی پتروشیمی در ترکیه، این کشور همسایه را به عنوان یکی از بازارهای بالقوه صادرات محصولات پتروشیمی و پلیمری ایران در طول چند سال گذشته مطرح کرده است، به ویژه آنکه از بعد مسافت جغرافیایی هم صادرات محصولات پتروشیمیایی به ترکیه دارای توجیه اقتصادی بالایی در مقایسه با سایر بازارهای هدف ایران است. با این وجود به نظر می رسد که در طول چند سال گذشته سیاست، توسعه تجارت این دو کشور همسایه را در سایه قرار داده است و با اوج گیری اختلافات دو کشور به ویژه در موضوع حمله تروریست های داعش به سوریه و عراق، حالا این روزها پس لرزه اختلافات سیاسی دامن تجارت محصولات، کالا و خدمات فنی و مهندسی بین دو کشور را گرفته است. در این بین برخی از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که اگر تجارت گسترده اقتصادی بین ایران و ترکیه در حوزه های نفت خام، گاز طبیعی، محصولات پتروشیمی و پلیمری، گردشگردی، نساجی و پوشاک نبود شاید یک جنگ تمام عیار نه در میدان سیاست بلکه در حوزه نظامی بین دو کشور همسایه به وجود می‌آمد. از بعد سیاسی تکلیف ترکها روشن است آنها به کشورهایی همچون عربستان سعودی، قطر و رژیم اشغالگر قدس روابط سیاسی گسترده ای به هم زدند و حالا ترکها پای این اختلافات سیاسی را هم به تجارت محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران هم باز کرده اند. تجارت پتروشیمی ایران در طول یک دهه گذشته با فراز و فرودهای متعددی روبرو است به طوری‌که پس از شکوفایی بازارهای پتروشیمی ایران در کشورهای عضو اتحادیه اروپا و حتی صدور بالاترین استاندارد برای پتروشیمی ایران در قاره سبز، به یک باره افزایش تحریم‌های بین‌المللی وضعیت صادرات پتروشیمی ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا را دچار یک دگردیسی همه جانبه کرد و کشوری که عنوان بزرگترین صادرکننده متانول و پلی اتیلن را به اروپا یدک می‌کشید به یک باره در بازارهای اروپایی را بر روی محموله‌های پتروشیمی صادراتی خود بسته دید. با افزایش تحریم‌ها که حتی تامین کشتی، بیمه و نقل و انتقال منابع ارزی را با چالش مواجه کرده بود به یک باره صادرات محصولات پتروشیمیایی ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صفر شد هر چند کشورهایی همچون روسیه، اوکراین، گرجستان، ترکیه و چند کشور درجه چندم اروپایی کماکان به خرید محموله‌های پتروشیمی و پلیمری ایران ادامه می‌دادند. در این شرایط تغییر بازارهای هدف صادرات پتروشیمی ایران در دستور کار قرار گرفت و با گذشت حدود سه سال ایران به جای اروپا، محصولات پتروشیمیایی خود را به کشورهای همچون ترکیه، چین، هند، جنوب شرق آسیا و حتی کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی صادر کرد. بر این اساس از حدود دو سال قبل ترکیه به عنوان یکی از بازارهای سنتی پتروشیمی ایران با دست کاری تعرفه‌های واردات محصولات پتروشیمی و پلیمری از ایران، نظام تعرفه‌ای خود را به نفع واردات پتروشیمی از عربستان سعودی به عنوان مهمترین رقیب دیرینه صنعت پتروشیمی ایران در منطقه خاورمیانه تغییر داده به طوری‌که هم اکنون نرخ تعرفه صادرات محصولات پتروشیمی ایران به ترکیه نسبت به عربستان سعودی به حدود دو برابر افزایش یافته است. تغییر این تعرفه ها، خیلی زود با واکنش شرکت های پتروشیمی ایران روبرو شد به طوری که علیرضا صدری مدیرعامل سابق پتروشیمی تبریز با اعلام اینکه دولت ترکیه اقدام به افزایش تعرفه های محصولات پتروشیمی صادراتی ایران به این کشور به حدود 6.5 درصد کرده است، می گوید: با وجود افزایش تعرفه ها اما صادرات محصولات پتروشیمی ایران و به ویژه پتروشیمی تبریز به ترکیه کماکان ادامه دارد و تاکنون متوقف نشده است. وی با تاکید بر اینکه در حالی دولت ترکیه تعرفه محصولات پتروشیمی وارداتی از ایران را افزایش داده است که تعرفه محصولات پتروشیمی وارد شده به ترکیه از کشورهای مصر، کره جنوبی، عربستان سعودی و جمهوری آذربایجان هیچ گونه افزایشی نیافته است، یکی از دلایل افزایش تعرفه محصولات پتروشیمی صادراتی ایران به ترکیه را بالا بودن تقاضا و رقابتی کردن آن با محصولات پتروشیمی سایر کشورها عنوان می کند و یادآور می شود: پتروشیمی تبریز به عنوان بزرگترین مجتمع پتروشیمیایی در شمال غرب کشور، به دلیل بعد کوتاه مسافت و بالا بودن کیفیت همواره با تقاضای بالایی در بازار پتروشیمی ترکیه همراه بوده است. مدیرعامل پتروشیمی تبریز با بیان اینکه با وجود افزایش تعرفه اما بازرگانان و تجار ترکیه کماکان اقدام به واردات محصولات پتروشیمی از ایران می‌کنند، تاکید کرد: با توجه به بعد مسافت کوتاه بین ایران و ترکیه، واردات محصولات پتروشیمی به دلیل کاهش هزینه‌های حمل و نقل 40 تا 50 دلار ارزان تر از سایر کشورها از جمله کره جنوبی است.

سایه داعش بر تجارت پتروشیمی ایران- ترکیه

احمد مهدوی دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی ایران هم خرداد ماه امسال در یک نشست خبری با بیان اینکه هم اکنون تقاضا آن قدر برای محصولات پتروشیمی ایران بالا است که نگرانی بابت کاهش صادرات به ترکیه نداریم، در خصوص دست کاری تعرفه‌های صادرات محصولات پتروشیمی ایران توسط ترکیه، تاکید می‌کند: در حال حاضر بخش عمده‌ای از محصولات پتروشیمی ایران به کشورهای آسیایی صادر می‌شود، علاوه بر این مشکلات و تحریم‌های پیش روی صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران به کشورهای منطقه آمریکای شمالی، آفریقا و اروپا تقریبا رفع شده است. وی با یادآوری اینکه پیش بینی می‌شود با توجه به روند مذاکرات صادرات پتروشیمی ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا به تدریج افزایش یابد، معتقد است: هم اکنون محدودیت‌های تامین کشتی، بیمه و یا انتقال ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی به حداقل کاهش یافته است. مهدوی با اشاره به مذاکرات جدید انجام گرفته بین انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران با ترکیه، خاطرنشان می‌کند: ترکها قول همکاری داده اند. در مجموع هر چند که ترکها قول همکاری برای حل مشکلات تعرفه‌ای واردات محصولات پتروشیمی و پلیمری از ایران را داده‌اند اما به نظر می‌رسد تا دو کشور در حوزه داعش و سوریه به یک توافق جامع سیاسی دست نیابند نمی توان انتظار همکاری بیشتر از سوی ترکیه در حوزه تجارت پتروشیمی با ایران و شرکت های ایرانی را داشت.

هند پتروشیمی ایران را «آنتی دامپینگ» کرد

با اجرای برجام هرچند محدودیت‌های تامین کشتی و پوشش بیمه‌ای محموله‌های پتروشیمی ایران کماکان پابرجا بوده و هنوز به طور کامل لغو نشده است که گزارش‌های جدید از اعمال محدودیت‌های جدید تعرفه‌ای توسط دولت هند علیه برخی از محصولات پتروشیمی ایران حکایت دارد. بر این اساس هند در اقدامی بی سابقه و همزمان با آغاز اجرای برجام، تعرفه واردات برخی از محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران را با افزایشی حدود دو برابری به بیش از ۱۳ درصد افزایش داده‌ است. از این رو هند پس از ترکیه دومین کشوری است که دست به آنتی دامپینگ بر علیه محصولات پتروشیمی و پلیمری وارداتی از ایران می‌کند. مهندس مرضیه توسلی رئیس بازاریابی و خدمات مشتریان شرکت پتروشیمی خراسان در گفتگو با «توسعه پتروشیمی» با بیان اینکه هند یکی از بازارهای سنتی محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران همچون کریستال ملامین است، گفت: از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی و همزمان با اجرای برجام، هند اقدام به دستکاری تعرفه واردات محصول پلیمری کریستال ملامین از ایران کرده است. وی تصریح کرد: با وضع نظام جدید تعرفه‌ای و اعمال محدودیت‌ها، صادرات کریستال ملامین توسط ایران به هند فاقد توجیه اقتصادی لازم است. توسلی با بیان اینکه تغییر تعرفه واردات کریستال ملامین توسط هند، اقدامی ناعادلانه در تجارت جهانی است، تاکید کرد: به عبارت دیگر، هند در حمایت از صنایع پتروشیمی چینی که بزرگترین تولیدکننده کریستال ملامین جهان و منطقه هستند، سیاست‌های اقتصادی «آنتی دامپینگ» را از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی علیه صادرات این محصول پلیمری ایران وضع کرده‌اند. رئیس بازاریابی و خدمات مشتریان شرکت پتروشیمی خراسان با اشاره به مکاتبات انجام شده با اتاق بازرگانی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت، تاکید کرد: هم اکنون موضوع لغو محدودیت‌های جدید علیه صادرات کریستال ملامین ایران به هند از طریق مقامات اقتصادی و تجاری دو کشور در حال پیگیری است. توسلی با بیان اینکه در صورت عدم لغو این محدودیت‌ها مجبور به جایگزین کردن سایر بازارها به جای هند برای صادرات این محصول پرطرفدار پلیمری خواهیم شد، خاطرنشان کرد: اروپا یک بازار جدید خواهد بود و کشورهایی همچون اسپانیا و آلمان می‌توانند جایگزین بازار هند شوند.

منبع:دوماهنامه توسعه پتروشیمی(نشریه داخلی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی)

انتهای پیام/