پتروشیمی در دولت یازدهم
مرضیه شاهدایی- معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشی
مرضیه شاهدایی- معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشی
با وجود بهره‌مندی ایران از منابع عظیم نفت و گاز جهان، بدیهی است کشور ما یکی از اصلی‌ترین بازیگران عرصه نفت، گاز و پتروشیمی در منطقه و جهان باشد.
رشد روزافزون کاربرد محصولات پتروشیمی، تجاری‌شدن فرایندهای جدید در تولید محصولات پتروشیمیایی و بروز تغییرات اساسی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و صنعتی در حوزه بالادستی نفت و گاز موجب شده توجه فعالان فناوری، اقتصاد و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی بیش‌ازپیش به صنعت پتروشیمی معطوف شود. نقش این صنعت در تکمیل زنجیره ارزش، تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و کاهش خام‌فروشی به حدی است که همواره یکی از مسیرهای مورد توجه سیاست‌گذاران برای توسعه صنعتی و کلید اصلی رهایی از اقتصاد تک‌محصولی بوده است.
همچنين مزیت وفور و تنوع منابع هیدروکربوری و موقعیت استراتژیک جغرافیایی کشور، ایران را به یکی از بازیگران اصلی حوزه پتروشیمی در منطقه و جهان تبدیل کرده است. گسترش صنایع پتروشیمی در ایران با اهداف مهم کلان ازجمله افزایش درآمد صادراتی، حذف تدریجی وابستگی به درآمد حاصل از خام‌فروشی نفت و گاز، گسترش صنایع پایین‌دستی، بسترسازی برای گسترش سایر بخش‌های اقتصاد اعم از صنعت، کشاورزی و خدمات، اشتغال‌زایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و ارتقای سطح رفاه جامعه صورت گرفته است.
رشد روزافزون کاربرد محصولات پتروشیمی، تجاری‌شدن فرایندهای جدید در تولید محصولات پتروشیمیایی و بروز تغییرات اساسی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و صنعتی در حوزه بالادستی نفت و گاز موجب شده توجه فعالان فناوری، اقتصاد و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی بیش‌ازپیش به صنعت پتروشیمی معطوف شود. نقش این صنعت در تکمیل زنجیره ارزش، تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و کاهش خام‌فروشی به حدی است که همواره یکی از مسیرهای مورد توجه سیاست‌گذاران برای توسعه صنعتی و کلید اصلی رهایی از اقتصاد تک‌محصولی بوده است.
همچنين مزیت وفور و تنوع منابع هیدروکربوری و موقعیت استراتژیک جغرافیایی کشور، ایران را به یکی از بازیگران اصلی حوزه پتروشیمی در منطقه و جهان تبدیل کرده است. گسترش صنایع پتروشیمی در ایران با اهداف مهم کلان ازجمله افزایش درآمد صادراتی، حذف تدریجی وابستگی به درآمد حاصل از خام‌فروشی نفت و گاز، گسترش صنایع پایین‌دستی، بسترسازی برای گسترش سایر بخش‌های اقتصاد اعم از صنعت، کشاورزی و خدمات، اشتغال‌زایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و ارتقای سطح رفاه جامعه صورت گرفته است.
روند توسعه و تحول صنعت پتروشیمی در کشور از ابتدا تا پایان برنامه پنج‌ساله پنجم، پنج مرحله زیر را دربر می‌گیرد. 1. مرحله پیدایش (43-1342) 2.مرحله گسترش اولیه (سال‌های 56-1343)
3. مرحله رکود (سال‌های 67-1357) 4. مرحله تجدید حیات و بازسازی (سال‌های 78-1368) و
5. مرحله جهش و تثبیت (سال‌های 95-1379) با اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در سال‌های گذشته، عملا روند توسعه و اجرای پروژه‌های پتروشیمی با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شد. با‌این‌حال، در این سال‌ها با تکیه بر توانمندی‌ها و پتانسیل‌های داخلی حداکثر بهره‌برداری از مزیت‌های رقابتی این صنعت صورت پذیرفت. با اجرائی‌شدن برجام در دولت یازدهم، خون تازه‌ای در رگ‌های صنعت پتروشیمی کشور جریان یافت و امیدها برای حرکت مجدد موتور توسعه صنعت پتروشیمی کشور پررنگ‌تر شد.
رفع تحریم‌های بین‌المللی پس از برجام در حوزه‌های فناوری، تأمین مالی، حمل‌ونقل، بیمه و فروش محصولات در بازارهای بین‌المللی، حضور پررنگ‌تر و جدی‌تر ایران را در سطح بین‌المللی نوید می‌دهد. امکان حضور مجدد در بازار اروپا، صنایع پتروشیمی ایران را بر آن داشت تا سهم ازدست‌رفته خود را در این بازار جذاب بازپس بگیرد. در همین ارتباط، رویکرد شرکت ملی صنایع پتروشیمی در راستای تسهیل شرایط حضور شرکت‌های کلاس جهانی، رایزنی و برگزاری جلسات متعدد مدیریتی و کارشناسی با شرکت‌های تأمین‌کننده دانش فنی و تجهیزات، بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز، عقد تفاهم‌نامه با کشورها و شرکت‌های مختلف جهت همکاری دوجانبه بوده است.
با توجه به شرایط حاکم بر کشور و در راستای استفاده بهینه از منابع و با رویکرد کاهش خام‌فروشی نفت و گاز، بخش عمده‌ای از مسیر توسعه صنعت پتروشیمی به سمت تکنولوژی‌های نوین ازجمله طرح‌های تبدیل گاز طبیعی به پروپیلن و سایر الفین‌ها به همراه تکمیل زنجیره محصولات پایین‌دستی سوق داده شده است. در همین راستا فعال‌کردن بخشی از پروژه‌های تأمین خوراک از منابع بالادست با هدف رسیدن به ظرفیت‌های اسمی مجتمع‌های موجود با هدف دستیابی به اقتصاد بهتر تولید جزء گام‌های اصلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در راستای اجرائی‌کردن اهداف اقتصاد مقاومتی و تکمیل زنجیره ارزش بوده است.
درخصوص ایجاد شرایط پایدار برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به زنجیره توسعه صنعت پتروشیمی ایران، تثبیت فرمول‌های قیمت خوراک از منابع بالادست در بلندمدت ازجمله اقدامات مهم و استراتژیک این صنعت بوده که موجب حضور مجدد صاحبان تکنولوژی‌های روز دنیا و سرمایه‌گذاران در ایران شده است. دراین‌باره نیز توجه ویژه به مناطق محروم یا کمترتوسعه‌یافته با ایجاد مشوق‌های لازم در زمینه قیمت خوراک، ازجمله دیگر راهکارهای جذب سرمایه‌گذاری در تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی بوده است.
به موازات هموارکردن مسیر توسعه صنعت با ایجاد زنجیره‌های ارزش، توجه ویژه به توسعه دانش فنی، حفظ محیط زیست، کنترل شاخص‌های آلایندگی، بهینه‌کردن مصرف حامل‌های انرژی، بهره‌مندی حداکثری از توان داخلی فنی، مهندسی، ساخت، مشاوره، ایجاد اشتغال، انتقال فناوری و همچنین حفظ منابع آبی کشور و عملکرد قابل قبول در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی در رأس رویکرد تدوین مسیر توسعه صنعت پتروشیمی ایران قرار دارد. شرکت ملی صنایع پتروشیمی در قالب تأکید مقام معظم رهبری و سیاست‌های دولت درخصوص اقتصاد مقاومتی، طرح‌ها و برنامه‌های خود را مشخص کرده و به‌جدیت آنها را پیگیری می‌کند. امید است با تلاش و همت مضاعف بتوانیم تجلی شکوفایی صنعت پتروشیمی را در شاخص‌های توسعه و اقتصاد کشورمان در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد باشیم.
منبع: روزنامه شرق
