«نفتا» در صنعت پتروشیمی «کیمیا» شد؛
«اتیلن»ها در سرزمین ستارخان و باقرخان رستگار می‌شوند
پالایشگاه و پتروشیمی تبریز نمونه موفقی از تاسیس اولین طرح‌های پتروپالایشگاهی در ایران است، پتروپالایشگاهی که با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفتای سبک و سنگین و گازمایع پالایشگاه نفت تبریز در دهه هفتاد شمسی طراحی و اولین واحد فرآیندی آن زمستان 1375 در مدار بهره‌برداری قرار گرفت.
پالایشگاه و پتروشیمی تبریز نمونه موفقی از تاسیس اولین طرح‌های پتروپالایشگاهی در ایران است، پتروپالایشگاهی که با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفتای سبک و سنگین و گازمایع پالایشگاه نفت تبریز در دهه هفتاد شمسی طراحی و اولین واحد فرآیندی آن زمستان 1375 در مدار بهره‌برداری قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، در ایامی که سهام پالایشگاه نفت و پتروشیمی تبریز تماما در اختیار و خدمت دولت بود، وضعیت تولید در پتروپالایشگاه تبریز بر وفق مراد بود و کل خوراک تولیدی پالایشگاه نفت تبریز بدون کم و کاستی به پتروشیمی تبریز منتقل می‌شد تا هم حق همسایه‌داری اجابت شود و هم زمینه تکمیل زنجیره ارزش در صنعت نفت و پتروشیمی کشور با تولید محصولات پلیمری متنوعی همچون انواع پلی اتیلن‌ها، ABS، پلی استایرن‌ها و ... فراهم شود.
در دهه نخست ساخت و بهره‌برداری این پتروپالایشگاه به دلیل دولتی بودن مالکیت دولتی پالایشگاه نفت و پتروشیمی تبریز مشکلی وجود نداشت و از آنجایی که سهام دو شرکت کاملا دولتی بود عرضه خوراک نفتا از سوی پالایشگاه به پتروشیمی حکم از این جیب به آن جیب کردن عرضه خوراک و تولید محصولات پتروشیمی بود.
با آغاز اجرای سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی و به اصطلاح راه افتادن پروژه خصوصی‌سازی در صنایع پالایش نفت و پتروشیمی کشور به یک باره وضعیت فعالیت‌های پتروپالایشگاه تبریز هم دستخوش تغییراتی شد که اقتصاد و توجیه فعالیت‌های این پتروپالایشگاه را در سایه قرار داد. سهامداران جدید و البته غیر دولتی پالایشگاه نفت تبریز به دنبال سود بیشتری بودند و بر اساس قانون تجارت هم کسب سود هدفی منطقی برای هر سرمایه‌گذار و سهامداری است و همین تلاش برای کسب سود بیشتر زنجیره پتروپالایشگاه‌های کشور از جمله پتروپالایشگاه تبریز را هم تحت تاثیر خود قرار داد به طوری‌که دیگر همچون دوران فعالیت دولتی خوراک کافی نفتا در اختیار پتروشیمی قرار نمی‌گرفت و سهامداران پالایشگاه نفت تبریز، تهران، آبادان و ... به دنبال صادرات نفتا و یا عرضه ان به سایر مشتریان داخلی و خارجی بودند و در این بین بیش از همه سر صنعت پتروشیمی و مجتمع‌های خوراک مایع پتروشیمی از کیمیا شدن خوراک نفتا بدون کلاه ماند. رصد وضعیت فعالیت پتروپالایشگاه‌های کشور نشان می‌دهد که در زمان خصوصی‌سازی بازهم این اصل مهم مغفول ماند که باید واگذاری‌ها در قالب زنجیره ارزش انجام شود تا با خصوصی سازی شتاب زده زنجیره‌های ارزش از بین نرود و اختلالی در روند فعالیت‌های آنها ایجاد نشود اصلی که دیده نشد تا پتروشیمی تبریز به جای خرید و تامین نفتا از پالایشگاه تبریز که در فاصله چند کیلومتری آن قرار داشت مجبور شود که حتی برای روشن نگاه داشتن چراغ تولید از عراق خوراک نفتای بعضا بی‌کیفیت وارد کند.
از سوی دیگر افزایش قیمت ارز و به ویژه دلار و جذاب شدن صادرات محصولات، مشکلات تامین خوراک پتروشیمی‌های خوراک مایع کشور را دوچندان کرده زیرا از یک طرف لبخند نفت خام بشکه‌ای 70 تا 75 دلار و از سوی عرضه دلارهای 7000 تومانی در بازار سیاه انگیزه صادرات را دو چندان می‌کند و در این بین مشکلات تامین خوراک نفتا برای پتروشیمی تبریز دو چندان خواهد شد. مجتمع پتروشیمی تبریز با ظرفیت تولید سالانه بالغ بر 800 هزار تن محصولات پتروشیمی و پلیمری بدون کوچک‌ترین اغراقی کلکسیونی از تولید محصولات متنوع پلیمری در صنعت پتروشیمی کشور بوده به طوری‌که در این مجتمع محصولات متنوعی همچون بوتادین، پروپیلن، بوتن یک، رافینیت، برش شش کربنه غیرآروماتیکی، تولوئن، پنتان به عنوان محصولات مایع و انواع گریدهای پلی‌استایرن معمولی، مقاوم، انبساطی، اکریلونیتریل، ABS، پلی‌اتیلن سنگین، سبک خطی، اتیلن و ... تولید می‌شود. با این وجود کمبود خوراک نفتا و مشکلات متعدد تامین آن موجب شد که برنامه اتصال پتروشیمی تبریز به خط لوله اتیلن غرب در دستور کار قرار بگیرد.
«اتیلن»ها در سرزمین ستارخان و باقرخان رستگار می‌شوند
حکایت ساخت خط لوله اتیلن غرب به‌عنوان بزرگترین خط لوله انتقال اتیلن جهان هم حکایتی عجیب در تاریخ صنعت پتروشیمی ایران و حتی خاورمیانه است. با توسعه پارس جنوبی و افزایش ظرفیت تولید اتان، قرار بود اتیلن حاصل از اتان های پارس جنوبی پس از تولید در پتروشیمی کاویان از مسیر خط لوله‌ای دو هزار و 700 کیلومتری به شمال غرب ایران و استان‌ها و شهرهایی همچون کرمانشاه، کردستان، مهاباد، میاندوآب و ... منتقل و سپس طرف تولید محصولات پلیمری همچون انواع پلی اتیلن‌ها شده و سپس با ساخت و توسعه شهرک‌های صنایع تکمیلی پتروشیمی زنجیره ارزش این محصولات پلیمری کامل شود تا هم زمینه اشتغال پایدار در شمال غرب کشور فراهم شود و هم سیاست خام فروشی به نوعی در اقتصاد و تجارت ایران زمین گیر شود.
با این توصیف ساده در طول پنج سال گذشته، با بهره برداری از 6 طرح جدید ظرفیت نصب شده در مسیر خط لوله دو هزار و 700 کیلومتری اتیلن غرب به حدود چهار میلیون و 580 هزار تن رسید. به عبارت دیگر پس از بهره‌برداری از فاز اول پتروشیمی کاویان با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن اتیلن، واحد اتیلن پتروشیمی مروارید با ظرفیت 500 هزار تن و پتروشیمی پلیمر کرمانشاه با ظرفیت تولید 300 هزار تن پلی اتیلن سنگین، در طول فعالیت دولت یازدهم هم 6 طرح شامل فاز دوم پتروشیمی کاویان با ظرفیت تولید یک میلیون تن اتیلن، لرستان با 330 هزار تن پلی‌اتیلن و بوتن یک، کردستان با 300 هزار تن، مهاباد با 330 هزار تن پلی‌اتیلن و بوتن یک، واحد اتیلن گلایکول پتروشیمی مروارید با 550 هزار تن و طرح پلی‌اتیلن پتروشیمی ایلام با 300 هزار تن در مدار بهره‌برداری قرار گرفت. از سوی دیگر پیش بینی می‌شود با بهره برداری از سایر طرح‌های دست اجرا در مسیر خط لوله اتیلن غرب شامل پتروشیمی میاندوآب با 140 هزار تن ظرفیت، طرح اتواکسیلات پتروشیمی همدان با 266 هزار تن، طرح پتروشیمی اندیمشک با 300 هزار تن و فاز دوم توسعه پتروشیمی ایلام با ظرفیت بیش از 820 هزار تن در مجموع ظرفیت نصب شده تولید در مسیر خط لوله اتیلن غرب از مرز 6 میلیون و 100 هزار تن در سال عبور کند.
در این بین از دو سال قبل عملیات اجرایی و ساخت انشعاب جدید خط لولع اتیلن غرب از میاندوآب به تبریز با هدف انتقال سالانه 200 هزار تن اتیلن آغاز شده تا اتیلن‌های تولیدی در عسلویه در نهایت در شمالغرب ایران و در سرزمین باقرخان و ستارخان با تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر به نوعی رستگار شوند.
کام اتیلن‌ها در پتروشیمی تبریز شیرین می‌شود
عملیات اجرایی ساخت انشعاب جدید خط لوله اتیلن غرب از میاندوآب تا تبریز شامل 156 کیلومتر خط لوله 10 اینچ از شهریور ماه سال گذشته آغاز شده است و هم اکنون حدود 20 درصد از پروژه پیشرفت دارد. مسئولان شرکت پتروشیمی تبریز امیدوارند از مسیر این خط لوله انتقال اتیلن و اتصال پتروشیمی تبریز به خط لوله اتیلن غرب سالانه 200 هزار تن اتیلن دریافت کنند و این خط لوله عملا پتانسیل توسعه پتروشیمی تبریز را فراهم می‌کند. این خط در سه فاز به طور موازی ساخته می‌شود، فاز اول 70 کیلومتر از میاندوآب تا تبریز است که 20 درصد پیشرفت دارد، فاز دوم باقی خط تا تبریز است که در مرحله طراحی و تحصیل اراضی است که پیشرفت خوبی دارد و از ابتدای تیر وارد فاز مناقصه اجرایی خواهیم شد. فاز سوم فعالیت‌های آن درون سایت و اتصال ایستگاه‌ها است که 100 درصد انجام شده است.
این خط لوله در ابتدا و انتها ایستگاه تقویت فشار دارد که نهایی شده، تمام تجهیزات خریداری شده و لوله‌هایش را هم از شرکت ملی صنایع پتروشیمی خریداری شده و در سلفچگان در حال پوشش گذاری درونی و بیرونی است. مجموع هزینه خط و ایستگاه‌های تقویت فشار حدود 140 میلیارد تومان شده و پیش بینی می‌شود تا نیمه اول سال آینده خط لوله انتقال اتیلن را به بهره‌برداری برسد. همزمان با آغاز ساخت خط لوله اتیلن غرب تا تبریز، هم اکنون مطالعات فنی اقتصادی طرح‌های توسعه‌ای پتروشیمی تبریز توسط یک شرکت ایتالیایی به نام سایپم آغاز شده که حدود 95 درصد پیشرفت دارد و پیش بینی می‌شود تا پایان ماه ژوئن گزارش نهایی را ایتالیایی‌ها ارائه کنند.
به استناد گزارش شرکت سایپم، یک واحد تولید پلی‌اتیلن، توسعه یک واحد جدید ABS و توسعه واحدهای موجود را در دستور کار قرار خواهیم داد. این قرارداد با ایتالیایی‌ها به عنوان انجام مطالعات فنی اقتصادی طرح‌های توسعه ای پتروشیمی تبریز امضا شده است. در نهایت در صورت ساخت انشعاب جدید خط اتیلن غرب تا پتروشیمی تبریز مسئولان این مجتمع با سابقه صنعت پتروشیمی ایران امیدوارند که جای خالی خوراک نفتا را با اتیلن تولیدی پتروشیمی کاویان پر کنند که در صورت تامین کامل خوراک اتیلن زمینه افزایش ظرفیت تولید واحد موجود الفین، پلی‌اتیلن سبک خطی و سنگین و احداث واحد جدید 300 هزار تنی تولید ABS، یک واحد 40 هزار تنی تولید SBR/PBR و یک واحد جدید تولید پلی پروپیلن فراهم شود.
انتهای پیام
در دهه نخست ساخت و بهره‌برداری این پتروپالایشگاه به دلیل دولتی بودن مالکیت دولتی پالایشگاه نفت و پتروشیمی تبریز مشکلی وجود نداشت و از آنجایی که سهام دو شرکت کاملا دولتی بود عرضه خوراک نفتا از سوی پالایشگاه به پتروشیمی حکم از این جیب به آن جیب کردن عرضه خوراک و تولید محصولات پتروشیمی بود.
با آغاز اجرای سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی و به اصطلاح راه افتادن پروژه خصوصی‌سازی در صنایع پالایش نفت و پتروشیمی کشور به یک باره وضعیت فعالیت‌های پتروپالایشگاه تبریز هم دستخوش تغییراتی شد که اقتصاد و توجیه فعالیت‌های این پتروپالایشگاه را در سایه قرار داد. سهامداران جدید و البته غیر دولتی پالایشگاه نفت تبریز به دنبال سود بیشتری بودند و بر اساس قانون تجارت هم کسب سود هدفی منطقی برای هر سرمایه‌گذار و سهامداری است و همین تلاش برای کسب سود بیشتر زنجیره پتروپالایشگاه‌های کشور از جمله پتروپالایشگاه تبریز را هم تحت تاثیر خود قرار داد به طوری‌که دیگر همچون دوران فعالیت دولتی خوراک کافی نفتا در اختیار پتروشیمی قرار نمی‌گرفت و سهامداران پالایشگاه نفت تبریز، تهران، آبادان و ... به دنبال صادرات نفتا و یا عرضه ان به سایر مشتریان داخلی و خارجی بودند و در این بین بیش از همه سر صنعت پتروشیمی و مجتمع‌های خوراک مایع پتروشیمی از کیمیا شدن خوراک نفتا بدون کلاه ماند. رصد وضعیت فعالیت پتروپالایشگاه‌های کشور نشان می‌دهد که در زمان خصوصی‌سازی بازهم این اصل مهم مغفول ماند که باید واگذاری‌ها در قالب زنجیره ارزش انجام شود تا با خصوصی سازی شتاب زده زنجیره‌های ارزش از بین نرود و اختلالی در روند فعالیت‌های آنها ایجاد نشود اصلی که دیده نشد تا پتروشیمی تبریز به جای خرید و تامین نفتا از پالایشگاه تبریز که در فاصله چند کیلومتری آن قرار داشت مجبور شود که حتی برای روشن نگاه داشتن چراغ تولید از عراق خوراک نفتای بعضا بی‌کیفیت وارد کند.
از سوی دیگر افزایش قیمت ارز و به ویژه دلار و جذاب شدن صادرات محصولات، مشکلات تامین خوراک پتروشیمی‌های خوراک مایع کشور را دوچندان کرده زیرا از یک طرف لبخند نفت خام بشکه‌ای 70 تا 75 دلار و از سوی عرضه دلارهای 7000 تومانی در بازار سیاه انگیزه صادرات را دو چندان می‌کند و در این بین مشکلات تامین خوراک نفتا برای پتروشیمی تبریز دو چندان خواهد شد. مجتمع پتروشیمی تبریز با ظرفیت تولید سالانه بالغ بر 800 هزار تن محصولات پتروشیمی و پلیمری بدون کوچک‌ترین اغراقی کلکسیونی از تولید محصولات متنوع پلیمری در صنعت پتروشیمی کشور بوده به طوری‌که در این مجتمع محصولات متنوعی همچون بوتادین، پروپیلن، بوتن یک، رافینیت، برش شش کربنه غیرآروماتیکی، تولوئن، پنتان به عنوان محصولات مایع و انواع گریدهای پلی‌استایرن معمولی، مقاوم، انبساطی، اکریلونیتریل، ABS، پلی‌اتیلن سنگین، سبک خطی، اتیلن و ... تولید می‌شود. با این وجود کمبود خوراک نفتا و مشکلات متعدد تامین آن موجب شد که برنامه اتصال پتروشیمی تبریز به خط لوله اتیلن غرب در دستور کار قرار بگیرد.
«اتیلن»ها در سرزمین ستارخان و باقرخان رستگار می‌شوند
حکایت ساخت خط لوله اتیلن غرب به‌عنوان بزرگترین خط لوله انتقال اتیلن جهان هم حکایتی عجیب در تاریخ صنعت پتروشیمی ایران و حتی خاورمیانه است. با توسعه پارس جنوبی و افزایش ظرفیت تولید اتان، قرار بود اتیلن حاصل از اتان های پارس جنوبی پس از تولید در پتروشیمی کاویان از مسیر خط لوله‌ای دو هزار و 700 کیلومتری به شمال غرب ایران و استان‌ها و شهرهایی همچون کرمانشاه، کردستان، مهاباد، میاندوآب و ... منتقل و سپس طرف تولید محصولات پلیمری همچون انواع پلی اتیلن‌ها شده و سپس با ساخت و توسعه شهرک‌های صنایع تکمیلی پتروشیمی زنجیره ارزش این محصولات پلیمری کامل شود تا هم زمینه اشتغال پایدار در شمال غرب کشور فراهم شود و هم سیاست خام فروشی به نوعی در اقتصاد و تجارت ایران زمین گیر شود.
با این توصیف ساده در طول پنج سال گذشته، با بهره برداری از 6 طرح جدید ظرفیت نصب شده در مسیر خط لوله دو هزار و 700 کیلومتری اتیلن غرب به حدود چهار میلیون و 580 هزار تن رسید. به عبارت دیگر پس از بهره‌برداری از فاز اول پتروشیمی کاویان با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن اتیلن، واحد اتیلن پتروشیمی مروارید با ظرفیت 500 هزار تن و پتروشیمی پلیمر کرمانشاه با ظرفیت تولید 300 هزار تن پلی اتیلن سنگین، در طول فعالیت دولت یازدهم هم 6 طرح شامل فاز دوم پتروشیمی کاویان با ظرفیت تولید یک میلیون تن اتیلن، لرستان با 330 هزار تن پلی‌اتیلن و بوتن یک، کردستان با 300 هزار تن، مهاباد با 330 هزار تن پلی‌اتیلن و بوتن یک، واحد اتیلن گلایکول پتروشیمی مروارید با 550 هزار تن و طرح پلی‌اتیلن پتروشیمی ایلام با 300 هزار تن در مدار بهره‌برداری قرار گرفت. از سوی دیگر پیش بینی می‌شود با بهره برداری از سایر طرح‌های دست اجرا در مسیر خط لوله اتیلن غرب شامل پتروشیمی میاندوآب با 140 هزار تن ظرفیت، طرح اتواکسیلات پتروشیمی همدان با 266 هزار تن، طرح پتروشیمی اندیمشک با 300 هزار تن و فاز دوم توسعه پتروشیمی ایلام با ظرفیت بیش از 820 هزار تن در مجموع ظرفیت نصب شده تولید در مسیر خط لوله اتیلن غرب از مرز 6 میلیون و 100 هزار تن در سال عبور کند.
در این بین از دو سال قبل عملیات اجرایی و ساخت انشعاب جدید خط لولع اتیلن غرب از میاندوآب به تبریز با هدف انتقال سالانه 200 هزار تن اتیلن آغاز شده تا اتیلن‌های تولیدی در عسلویه در نهایت در شمالغرب ایران و در سرزمین باقرخان و ستارخان با تولید محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر به نوعی رستگار شوند.
کام اتیلن‌ها در پتروشیمی تبریز شیرین می‌شود
عملیات اجرایی ساخت انشعاب جدید خط لوله اتیلن غرب از میاندوآب تا تبریز شامل 156 کیلومتر خط لوله 10 اینچ از شهریور ماه سال گذشته آغاز شده است و هم اکنون حدود 20 درصد از پروژه پیشرفت دارد. مسئولان شرکت پتروشیمی تبریز امیدوارند از مسیر این خط لوله انتقال اتیلن و اتصال پتروشیمی تبریز به خط لوله اتیلن غرب سالانه 200 هزار تن اتیلن دریافت کنند و این خط لوله عملا پتانسیل توسعه پتروشیمی تبریز را فراهم می‌کند. این خط در سه فاز به طور موازی ساخته می‌شود، فاز اول 70 کیلومتر از میاندوآب تا تبریز است که 20 درصد پیشرفت دارد، فاز دوم باقی خط تا تبریز است که در مرحله طراحی و تحصیل اراضی است که پیشرفت خوبی دارد و از ابتدای تیر وارد فاز مناقصه اجرایی خواهیم شد. فاز سوم فعالیت‌های آن درون سایت و اتصال ایستگاه‌ها است که 100 درصد انجام شده است.
این خط لوله در ابتدا و انتها ایستگاه تقویت فشار دارد که نهایی شده، تمام تجهیزات خریداری شده و لوله‌هایش را هم از شرکت ملی صنایع پتروشیمی خریداری شده و در سلفچگان در حال پوشش گذاری درونی و بیرونی است. مجموع هزینه خط و ایستگاه‌های تقویت فشار حدود 140 میلیارد تومان شده و پیش بینی می‌شود تا نیمه اول سال آینده خط لوله انتقال اتیلن را به بهره‌برداری برسد. همزمان با آغاز ساخت خط لوله اتیلن غرب تا تبریز، هم اکنون مطالعات فنی اقتصادی طرح‌های توسعه‌ای پتروشیمی تبریز توسط یک شرکت ایتالیایی به نام سایپم آغاز شده که حدود 95 درصد پیشرفت دارد و پیش بینی می‌شود تا پایان ماه ژوئن گزارش نهایی را ایتالیایی‌ها ارائه کنند.
به استناد گزارش شرکت سایپم، یک واحد تولید پلی‌اتیلن، توسعه یک واحد جدید ABS و توسعه واحدهای موجود را در دستور کار قرار خواهیم داد. این قرارداد با ایتالیایی‌ها به عنوان انجام مطالعات فنی اقتصادی طرح‌های توسعه ای پتروشیمی تبریز امضا شده است. در نهایت در صورت ساخت انشعاب جدید خط اتیلن غرب تا پتروشیمی تبریز مسئولان این مجتمع با سابقه صنعت پتروشیمی ایران امیدوارند که جای خالی خوراک نفتا را با اتیلن تولیدی پتروشیمی کاویان پر کنند که در صورت تامین کامل خوراک اتیلن زمینه افزایش ظرفیت تولید واحد موجود الفین، پلی‌اتیلن سبک خطی و سنگین و احداث واحد جدید 300 هزار تنی تولید ABS، یک واحد 40 هزار تنی تولید SBR/PBR و یک واحد جدید تولید پلی پروپیلن فراهم شود.
انتهای پیام
