تحولات صنعت پتروشیـمی در سال هزار و چهارصد و یک

بهره‌برداری از چهار طرح پایین‌دستی: چهار طرح پایین‌دستی صنایع پتروشیمی با محوریت اقتصاد مقاومتی و در چارچوب طرح‌های دانش‌بنیان دهم شهریورماه امسال با دستور محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری از طریق ویدئوکنفرانس در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی به بهره‌برداری رسید. این طرح‌ها با هدف خودکفایی‌ و بهره‌گیری از دانش فنی، ظرفیت و توان داخلی در مسیر توسعه متوازن و تکمیل زنجیره ارزش تولید محصولات پتروشیمی با سرمایه‌گذاری ۱۰۰ درصدی بخش خصوصی و با حمایت سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی احداث شده است. شرکت بهین پلیمر آریایی واحد تولید کاتالیست صنعتی از گروه صنعتی رجال با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد ریال در محل سایت ۳ منطقه، واحد تولید کاغذ و مقوا از کربنات کلسیم از شرکت پترونیکان جنوب با سرمایه‌گذاری ۷۰۰ میلیارد ریال به اضافه ۲.۶ میلیون دلار سرمایه‌گذاری ارزی در سایت یک منطقه، واحد تولید اسید بنزوئیک و اسید ترفتالیک خام از شرکت شادبه افروز سبلان گستر با سرمایه‌گذاری ۳۳۰ میلیارد ریال و طرح تولید کامپاند و گرانول پی‌وی‌سی و بازیافت محصول off گرید جامد از شرکت سینا سود با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد ریال نیز در سایت یک منطقه امروز افتتاح شدند.

راه‌اندازی نخستین سامانه آزمون راکتوری کاتالیست سنتز آمونیاک فشار بالا: شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در سال ۱۴۰۱ با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان، نخستین سامانه «آزمون راکتوری کاتالیست سنتز آمونیاک فشار بالا» در کشور را طراحی و راه‌اندازی کرد. طراحی و ساخت این سامانه با هدف تأیید عملکرد کاتالیست تولید داخل در شرایط عملیاتی صنعتی از سوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با همکاری شرکت دانش‌بنیان «الکترونیک پیشرفته هرمان» برای نخستین بار در کشور اجرا شد.

ایران‌پلاست: شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست در ۳۰ شهریورماه امسال به مدت چهار روز در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد. ۶۱۰ شرکت داخلی و خارجی در ۱۵ سالن به اضافه فضای باز در نمایشگاه ایران‌پلاست امسال حضور داشتند که در فضایی به مساحت ۶۵ هزار مترمربع جانمایی شدند. ۱۰ شرکت خارجی و هیئت‌هایی از ۱۹ کشور جهان در شانزدهمین نمایشگاه ایران‌پلاست حضور داشتند. این هیئت‌ها از پاکستان، صربستان، قزاقستان، سوریه، لبنان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، جمهوری نخجوان، اقلیم کردستان عراق، تونس، قطر، عمان، افغانستان، برزیل، گرجستان، ازبکستان، رومانی، عراق، بوسنی و هرزگوین، لهستان و اسپانیا بودند. در شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست ۲۰ نشست تخصصی، میزگرد و کارگاه با حضور متخصصان، مدیران و مسئولان حوزه پتروشیمی برگزار شد.

سند جامع کاتالیست صنعت نفت: نسخه روزآمدشده سند جامع کاتالیست صنعت نفت در روز پایانی شهریورماه امسال در حاشیه شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست رونمایی شد. مجید دفتری، مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در این آیین گفت: در یک سال گذشته شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز علمی داخلی روزآمد کردن سند بومی‌سازی کاتالیست‌های صنعت پتروشیمی را انجام داده است. وی افزود: هم‌اکنون ۹۹ نوع کاتالیست، جاذب و آغازگر در صنعت پتروشیمی کشور وجود دارد، ضمن اینکه پژوهشگران صنعت پتروشیمی با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت تاکنون توانسته‌اند ۸۸ مورد از این کاتالیست‌ها را بومی‌سازی و تولید کنند و با توجه به روزآمد کردن سند کاتالیست کشور، باقی کاتالیست‌ها نیز تا پایان دولت سیزدهم بومی شود.

امضای ۶ سند همکاری پژوهش و فناوری پتروشیمی: حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از رویکردهای اساسی وزارت نفت دولت سیزدهم و شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان زیرمجموعه آن است. تفاهم‌نامه و قراردادهای بسیاری به‌منظور استفاده حداکثری از توانمندی شرکت‌های داخلی در سال ۱۴۰۱ منعقد شده است. برای نمونه، ۶ قرارداد، موافقت‌نامه و تفاهم‌نامه همکاری هم‌زمان با دومین روز شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست میان شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و شرکت‌های دانش‌بنیان امضا شد. مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری قرارداد اعطای حق استفاده از دانش فنی (لیسانس)، تهیه بسته طراحی فرآیندی واحد تولید پلی‌اتیلن با ظرفیت ۸۵ هزار تن در سال را با شرکت ابنیه فنی تهران، قرارداد اعطای حق استفاده از دانش فنی (لیسانس) تولید فعال‌کننده کربنات پتاسیم با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن در سال را با شرکت آریا افق فیار، تفاهم‌نامه همکاری در زمینه ساخت راکتور سنتز متانول، پکیج WHB، پکیج ریفرمر اولیه و پکیج ریفرمر ثانویه(ATR) ، تأمین رفرکتوری و انجام عملیات نصب رفرکتوری واحد تولید متانول هم با شرکت ماشین‌سازی تاشا، تفاهم‌نامه همکاری در ارائه خدمات فنی، پژوهشی و مشاوره در زمینه توسعه محصول، رفع مشکلات فرآیندی، تجهیزاتی، افزایش تولید، توسعه و کسب دانش فنی فرآیندهای مرتبط با تولید مواد پتروشیمی، کاتالیست و غشاهای صنعتی و احداث واحدهای جدید در زنجیره تکمیلی و ارزش پتروشیمی با هلدینگ صبا انرژی زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کشوری، موافقت‌نامه همکاری در طراحی و ساخت سیستم‌های انتقال مواد و بسته‌بندی واحدهای تولید الفین را با شرکت کنترل فرآیند رادمان و موافقت‌نامه همکاری در زمینه طراحی و ساخت خطوط بسته‌بندی تولید پلی‌الفین را با شرکت افرا ونداد ایرانیان امضا کرد.

مرکز خودکفایی صنعت پتروشیمی: «مرکز خودکفایی صنعت پتروشیمی» با هدف استفاده حداکثری از همه ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور در مسیر توسعه صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۱ راه‌اندازی شد. این مرکز با هدف ارتقای بهره‌مندی از توان شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، سازندگان داخلی و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، با تجمیع فعالیت‌های ساخت داخل تجهیزات و لوازم یدکی مورد نیاز صنعت، AVL صنعت پتروشیمی و توسعه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان آغاز به فعالیت کرد.

آغاز عملیات اجرایی طرح پتروالفین فن‌آوران: عملیات اجرایی پروژه یک میلیون و ۶۵۰ هزار تنی پتروالفین فن‌آوران در پاییز ۱۴۰۱ کلید خورد و پس از تکمیل مطالعات امکان‌سنجی و صدور مجوزهای لازم، با مشارکت سهامداران خود وارد مرحله عملیاتی ساخت شد. قرار است در گام نخست، زمینه‌سازی لازم برای احداث کارخانه تولیدی صورت پذیرد که طی آن علاوه بر آماده‌سازی معابر پیرامونی و داخلی، ساخت دو مخزن ۵۰ هزار تنی ذخیره متانول با مجموع ۱۰۰ هزار تن ظرفیت در دستور کار قرار دارد. هدف از احداث این واحد با توجه به لزوم تغییر راهبردهای تولیدی از خام‌فروشی به سوی اهداف با سودآوری مطمئن و پایدارتر، تأمین خوراک لازم برای زنجیره ارزش تعریف شده این محصول در پتروالفین فن‌آوران اعلام شده است. قرار است با توسعه زنجیره تولید در حوزه صنایع پایین‌دست متانول، سالانه ۲۸۰ هزار تن پلی‌اتیلن سبک و سنگین خطی و ۴۵۰ هزار تن پلی‌پروپیلن در کنار دیگر محصولات جانبی تولید شود. این طرح در فاز پروژه حدود ۳ تا ۴ هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم خواهد داشت و در زمان بهره‌برداری و عبور از فاز پروژه دارای ساختار نیروی انسانی ۸۰۰ نفری خواهد بود.

تدوین سند راهبردی پدافند غیرعامل در صنعت پتروشیمی: هدف از تدوین سند راهبردی و نقشه راه پدافند غیرعامل برای صنعت پتروشیمی کشور، شناسایی چالش‌ها و مسائل اساسی پدافندی این صنعت و تبیین راهبردهای کلیدی و سیاست‌های کلان پدافند غیرعامل با هدف رفع مسائل اساسی به‌عنوان خطوط اصلی برای مدیریت کارآمد و تحقق هرچه بیشتر طرح‌ها در سطوح پایین‌تر بوده است.

بزرگ‌ترین معامله تاریخ خصوصی‌سازی ایران: بلوک ۱۲ درصدی هلدینگ خلیج فارس در سال ۱۴۰۱ به اهداف واگذار شد. با فروش بلوک ۱۲ درصدی سهام شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به ارزش کل ۱۰۸ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان، بزرگ‌ترین معامله تاریخ خصوصی‌سازی ایران به ثبت رسید.

آغاز عملیات اجرایی طرح پتروشیمی همت: عملیات اجرایی طرح «سبزواره پتروشیمی همت» با سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیون یورو به‌منظور تولید سالانه یک میلیون و ۷۵ هزار تن اوره گرانول در ۲۲ آذرماه ۱۴۰۱ در عسلویه آغاز شد. طرح پتروشیمی همت در زمینه تولید اوره گرانول با استفاده از آمونیاک مازاد مجتمع‌های پتروشیمی داخل کشور و دی‌اکسید کربن مازاد حاصل از ونت‌های فرآیندی مجتمع‌های پتروشیمی پارس، پارسیان سپهر و فرساشیمی در منطقه عسلویه اجرا می‌شود. برآورد سرمایه‌گذاری ثابت داخلی و خارجی این طرح ۳۰۰ میلیون یورو است که با پایان عملیات اجرایی و ورود به عرصه بهره‌برداری، حدود ۶۰۰ هزار تن آمونیاک مازاد از دیگر مجتمع‌ها، ۸۳۰ هزار تن دی‌اکسید کربن مازاد از مجتمع‌های منطقه عسلویه به‌عنوان خوراک مصرف و روزانه ۳ هزار و ۲۵۰ تن اوره گرانول (معادل یک میلیون و ۷۵ هزار تن در سال) تولید می‌کند. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد پروژه می‌توان به احداث واحد اوره گرانول بدون احداث واحد آمونیاک اشاره کرد که برای نخستین بار در ایران اجرا شده است و نمونه مشابه در کشور ندارد.

آغاز عملیات اجرایی طرح GTX پتروشیمی تفتان آریا: عملیات اجرایی طرح تبدیل گاز به محصولات با ارزش افزوده بالاتر (GTX) شرکت پتروشیمی تفتان آریا در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ آغاز شد. برای اجرای گام نخست این طرح که در چابهار، قطب سوم صنایع پتروشیمی ایران احداث می‌شود، ۱.۴ میلیارد دلار اعتبار در نظر گرفته شده است. هدف از اجرای طرح GTX، تولید محصولات پایین‌دست زنجیره ارزش متانول، شامل اسید استیک، فرمالدئید، وینیل استات مونومر و محصولات زنجیره پلی‌ال (پلی یورتان) شامل بوتان دیول و… است. قرار گرفتن در قطب سوم صنایع پتروشیمی کشور در موقعیت راهبردی مرزهای جنوب شرقی کشور و دسترسی به بازارهای صادراتی شرقی و ایجاد اشتغال و امیدآفرینی در سیستان و بلوچستان و منطقه محروم چابهار از مهم‌ترین ویژگی‌ها و آثار مطلوب احداث طرح تبدیل گاز به محصولات با ارزش افزوده بالاتر در چابهار است.

رونمایی از پنج دستاورد فناورانه پژوهش و فناوری پتروشیمی: هم‌زمان با دهه فجر سال ۱۴۰۱ از پنج دستاورد پژوهشی و فناورانه شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی رونمایی شد. تولید موفقیت‌آمیز صنعتی پلی‌اتیلن سنگین با کاتالیست بومی‌شده SAZ در پتروشیمی ایلام، تولید موفقیت‌آمیز صنعتی کاتالیست روپک و ساخت و راه‌اندازی واحد تولید آن در شرکت پتروشیمی شازند، صنعتی شدن کاتالیست پالادیوم با همکاری پتروشیمی شهید تندگویان، بومی‌سازی کاتالیست دی‌متیل‌اتر و منشور بومی‌سازی کاتالیست‌های پتروشیمی از دستاوردهای شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی است که رونمایی شدند.

اعطای لیسانس تولید متانول: آیین امضای قرارداد اعطای لیسانس تولید متانول شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به شرکت صنایع پتروشیمی لورچ در ۱۶ بهمن‌ماه در حاشیه نخستین نمایشگاه و همایش تخصصی کاتالیست صنعت نفت برگزار شد.

بهره‌برداری از پتروشیمی پارس‌گلایکول: مجتمع پتروشیمی پارس گلایکول با ظرفیت تولید سالانه بیش از ۵۵۰ هزار تن در یازدهم اسفندماه به دستور رئیس‌جمهوری در فاز دوم پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس افتتاح شد. ظرفیت تولید پتروشیمی پارس گلایکول در مجموع ۵۵۳ هزار و ۵۰۰ تن اتیلن گلایکول است که منواتیلن‌ گلایکول به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن به‌عنوان محصول اصلی و ۵۰ هزار تن دی‌اتیلن‌ گلایکول و ۳ هزار و ۵۰۰ تن تری‌اتیلن‌ گلایکول به‌عنوان محصولات جانبی در این مجتمع تولید خواهد شد. پتروشیمی پارس گلایکول ۳۴۰ هزار تن اتیلن از پتروشیمی بوشهر، سالانه ۲۲۶ میلیون مترمکعب اکسیژن از پتروشیمی دماوند و روزانه ۰.۰۲ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از شرکت ملی گاز به‌عنوان خوراک دریافت می‌کند.

بهره‌برداری از مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه: مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه با ظرفیت ذخیره‌سازی ۴۱۴ هزار مترمکعب فرآورده‌های پتروشیمیایی و سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد ریال، ۱۱ اسفندماه با دستور رئیس‌جمهوری بهره‌برداری رسمی شد. مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل ۶ دستگاه مخزن ذخیره‌سازی متانول و سه دستگاه مخزن ذخیره‌سازی فرآورده‌های اتیلن گلایکول با مجموع ظرفیتی بالغ بر ۴۱۴ هزار مترمکعب به همراه خطوط ارتباطی و صادراتی مورد نیاز تا درگاه بندر صادراتی پارس است که با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد ریال از ابتدای سال ۱۴۰۰ در مدت ۲۴ ماه تکمیل و احداث شده است. فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل ۱۳ مخزن است که اجرای پروژه مخازن نه‌گانه بخش اصلی این فاز محسوب می‌شود و چهار مخزن باقی‌مانده به تناسب تکمیل طرح‌های پتروشیمی فاز دوم پتروشیمی عسلویه وارد مدار می‌شوند.

بهره‌برداری از واحد دوم  ASU۲ شرکت دماوند انرژی عسلویه: واحد دوم از مجموعه ASU۲ (واحد هوای فشرده) و پست ۴۰۰/۲۳۰ کیلوولت شرکت دماوند انرژی عسلویه با دانش و فناوری روزآمد و استفاده از پیشرفته‌ترین ماشین‌آلات به بهره‌برداری رسید. واحد دوم از مجموعه  ASU۲ شرکت دماوند انرژی عسلویه با دانش و فناوری روزآمد و استفاده از پیشرفته‌ترین ماشین‌آلات به تولید رسید. براساس این گزارش، با بهره‌برداری از این پروژه راهبردی با ظرفیت تولید ۷۲ هزار و ۵۰۰ نرمال مترمکعب اکسیژن، ۱۱ هزار نرمال مترمکعب نیتروژن، ۶ هزار و ۷۰۰ نرمال مترمکعب هوای ابزار دقیق و ۳ هزار و ۴۰۰ نرمال مترمکعب هوای سرویس، زمینه تأمین اکسیژن مورد نیاز شرکت‌های متقاضی این محصولات در فاز دوم پتروشیمی منطقه پارس مهیا شد.

آغاز عملیات اجرایی طرح PDH/PP پلیمر کنگان: عملیات اجرایی طرح PDH/PP پلیمر کنگان با هدف تکمیل زنجیره ارزش در یازدهم اسفندماه با حضور وزیر نفت و معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی آغاز شد. طرح پروپان به پروپیلن و پروپیلن به پلی‌پروپیلن (PDH/PP) شرکت توسعه پلیمر کنگان با ظرفیت اسمی سالانه ۶۰۰ هزار تن پروپیلن و ۶۰۰ هزار تن پلی‌پروپیلن در ضلع جنوب‌ شرقی فازهای ۲۴-۲۲ پارس جنوبی احداث می‌شود. ۷۱۴ هزار تن پروپان مورد نیاز این طرح از پارس جنوبی و روزانه ۱.۲۸ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از سوی شرکت ملی گاز ایران به‌عنوان خوراک تأمین می‌شود.

انتصابات سال: جواد اوجی، وزیر نفت در سال ۱۴۰۱ با صدور احکام جداگانه، احمد شکری و حسن عباس‌زاده را به‌عنوان عضو اصلی هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی منصوب کرد. همچنین مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با صدور احکامی در سال ۱۴۰۱، بیژن چگنی را به‌عنوان سرپرست مدیریت کنترل تولید این شرکت، سید محمود متفکریان به‌عنوان مشاور مدیرعامل و مدیر دفتر مرکزی حراست این شرکت، عباس غلامی به‌عنوان رئیس دفتر توسعه صنایع پایین‌دستی این شرکت، هادی شایق به‌عنوان دبیر جایزه تعالی صنعت پتروشیمی، عباس غلامی به‌عنوان مدیر توسعه صنایع پایین‌دستی این شرکت، فرید دوستی به‌عنوان رئیس کل روابط عمومی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و خدیجه کریمی به‌عنوان سرپرست مهندسی ساختار این شرکت منصوب کرد. افزون بر این مسعود حسنی به‌عنوان مدیر جدید شرایط اضطراری پتروشیمی‌های منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و پیام برزگر به‌عنوان مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی از سوی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی منصوب شدند. عظیم شیراوند، رئیس سازمان حراست صنعت نفت نیز طی حکمی سیدمحمود متفکریان را به‌عنوان «معاون سازمان و مدیر دفتر مرکزی حراست شرکت ملی صنایع پتروشیمی» منصوب کرد.