به منظور حفظ بازار
نقدی بر استراتژی تولید پلی پروپیلن در ایران
سید حسین میرافضلی/ با در نظر گرفتن جمیع جهات سرمایه گذاری در پروژه های PDHمی بایست به عنوان یکی از محورهای اصلی سرمایه گذاری در حوزه پتروشیمی تعیین شود. بجای صادرات میلیون تن پروپان می بایست میلیون ها تن پلی پروپیلن از این روش تولید و صادر شود مزیت ویژه ایران سرمایه گذاری در این حوزه است.
سید حسین میرافضلی/ با در نظر گرفتن جمیع جهات سرمایه گذاری در پروژه های PDHمی بایست به عنوان یکی از محورهای اصلی سرمایه گذاری در حوزه پتروشیمی تعیین شود. بجای صادرات میلیون تن پروپان می بایست میلیون ها تن پلی پروپیلن از این روش تولید و صادر شود مزیت ویژه ایران سرمایه گذاری در این حوزه است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، پلی پروپیلن یک ماده گرانولی سفید رنگ به اندازه عدس است که اغلب در کیسه های ۵۰ کیلو گرمی بسته بندی و روانه بازار می شود، از این محصول که خود ماده اولیه محصولات متعدد و متنوعی است محصولاتی همانند گونی ، باک، سپر و بدنه پلیمری داخل خودرو ، انواع ظروف پلاستیکی انواع لوله اتصالات و ده ها محصول پرمصرف دیگر تولید می شود، در اینده نقش پلی پروپیلن در زندگی بشر پر رنگ تر خواهد بود حال سوال این است که این ماده ارزشمند چگونه تولید می شود ؟ سه روش اصلی برای تولید پلی پرپیلن وجود دارد که عبارتند از ، ۱- تولیدPPاز خوراک مایع،۲- تولیدازپروپان، روش PDH ۳- تولیدازروشGTPPدراین تحلیل کوتاه هر سه روش مورد کنکاش قرار میگیرند،
روش اول: تولید پلی پروپیلن از نفتا یا خوراک ماه: روش تولید pp از نفتا یا خوراک مایع معمولا از حاشیه سود مناسبی برخوردار نیست ڃرا که قیمت نفتا و خوراک مایع نسبتا گران است و حاشیه سود تولید در شرایط قیمت پایین نفت نسبتا کم ولی تا حدودی قابل قبول است اما در شرایط قیمت بالای نفت این شیوه تولید غیر اقتصادی می شود.
روش دوم تولید pp از پروپان است که در این روش یک هیدروژن از پروپان جدا و پروپان به پروپیلن تبدیل می شود به نام روش PDH این روش تا زمانی که قیمت پروپان کمتر از ۵۰۰ دلار باشد از حاشیه سود مناسبی برخوردار است حجم سرمایه گذاری ان نیز کمتر از دو روش دیگر است حدودا نصف روش GTPP و حدود ۷۰ درصد تولید از خوراک مایع، روش سوم تولید پروپیلن از گاز متان است که ابتدا متان به متانول سپس متانول به پروپیلن و در نهایت پروپیلن به پلی پروپیلن تبدیل می شود. سرمایه گڌاری این روش سنگین است با این وجود در شرایطی که قیمت نفت و پروپان افزایش یابند این روش هزینه جاری کمتری خواهد داشت و در بلندمدت اقتصادی تر خواهد بود. در مجموع چنانچه قیمت پروپان در بلند مدت کمتر از ۵۰۰ دلارباشد روش PDH اقتصادی ترین روش ممکن برای تولید پروپیلن است، کشور ما تولید کننده بزرگ پروپان در جهان است کشور چین LPGتولیدی ایران که شامل پروپان وبوتان است را به قیمت حدود ۳۰۰ دلار در تن خریداری و به ازای حمل هر تن ۲۰۰دلار کرایه حمل پرداخت می کند و این پروپان را از روش PDHبه پروپیلن و پلی پروپیلن تبدیل نموده به قیمت1100 الی 1300 دلار صادر می نماید در حال حاضر سالانه بیش از ۵ میلیون تن LPG در ایران تولید و صادر می شود و در سالهای آتی تولید پروپان ایران افزایش قابل توجهی خواهد یافت.
روش سوم تولید پلی پروپیلن ازگاز متان یا همان GTPPاست در این روش گاز متان به متاتول، متانول به پروپیلن و پروپیلن به پلی پروپیلن تبدیل می شود. این روش در شرایطی قابل رقابت با روش PDHاست که قیمت پروپان از مرز ۵۵۰ دلار بر تن بالاتر برود در ڃنین شرایطی هزینه جاری روش GTPP کمتر از روشPDHخواهد شد. با توجه به افزایش قابل توجه تولید و عرضه پروپان در جهان ڃنانڃه این جمع بندی حاصل شود که قیمت پروپان طی ۳۰ سال اینده از 550 دلار فراتر نخواهد رفت می توان بر پایه این پیش فرض برنامه اتی تولید پروپیلن در کشور را روی پایه های پروپان و روش PDHبنا نهاد نه روش GTPP
هزینه احداث یک واحد GTPP حدود ۱.۶ میلیارد دلار است و هزینه احداث یک واحد PDH حدود ۴۵۰ میلیون دلار و واحد پلی پروپیلن حدود300 میلیون دلار که جمعا هزینه سرمایه گذاری هر دو واحد ۷۵۰ میلیون دلار می شود.هزینه سرمایه گڌاری PDHبه همراه واحد تولید پلی پروپیلن حدود نصف هزینه پروژه GTPPاست تنها زمانی رقابت و مزیت GTPP نسبت به روش PDH بیشتر خواهد شد که قیمت پروپان از عدد گفته شده بالاتر برود. لذا با در نظر گرفتن جمیع جهات سرمایه گذاری در پروژه های PDHمی بایست به عنوان یکی از محورهای اصلی سرمایه گذاری در حوزه پتروشیمی تعیین شود. بجای صادرات میلیون تن پروپان می بایست میلیون ها تن پلی پروپیلن از این روش تولید و صادر شود مزیت ویژه ایران سرمایه گذاری در این حوزه است.
چنانچه بجای صادرات 3 میلیون تن پروپان 3 میلیون تن پلی پروپیلن تولید و صادرات نمائیم ارزش افزوده از 900 میلیون دلار به 3 میلیارد دلار می رسد و اشتغال زایی مستقیم آن با احداث 6 واحد 500 هزار تنی PDHحدود 10 هزار نفر خواهد بود.
حتی در صورت اطمینان ازعدم افزایش شدید قیمت پروپان طی 20 سال آینده پیشنهاد می شود پروپان تولیدی کشور ترکمنستان طی یک قرار داد 30 ساله از طریق خط لوله به مناطق همجوار با این کشور منتقل و 1 یا 2 کارخانه PDH در آن مناطق احداث نمود با توجه به هزینه حمل گران پروپان که بازار فروش آن به کشورهای دور دست است از جمله چین و اروپا، فروش پروپان تولیدی ترکمنستان به ایران کاملا در جهت منافع دو کشور می باشد هزینه حمل هر تن پروپان از ترکمنستان به چین و کشورهای اروپایی با کامیون بیش از 250 دلار می باشد یعنی کرایه حمل یک میلیون تن پروپان با کامیون های مخصوص به کشورهای یاد شده بالغ بر 250 میلیون دلار در سال می شود در حالی که هزینه احداث 100 کیلومتر خط لوله بین ایران و ترکمنستان برای انتقال سالانه یک میلیون تن پروپان کمتر از 50 میلیون دلار می شود و می توان بیش از 30 سال از این خط بهره برداری نمود. لذا انعقاد قرار داد بین المللی محکم برای خرید پروپان از ترکمنستان از توجیه اقتصادی مناسبی برای هر دو کشور برخوردار است و بخش خصوصی با حمایت دولت می بایست این سیاست را پیگیری نمایند. حتی می توان قرارداد سوآپ با ترکمنستان منعقد و نسبت به تحویل پروپان در مرزهای مشترک و فروش پروپان معادل آن به مشتریان ترکمنستان از بندر عسلویه اقدام نمود.
با توجه به فاصله کم بین ترکمنستان و مناطقی چون شیروان, بجنورد و سرخس حمل پروپان با کامیون های مخصوص نیز تا زمان راه اندازی خط لوله یاد شده نیز توجیه پذیر است. اما راه اندازی خط لوله برای بلند مدت بهتر است. می توان قرارداد بلند مدت را منعقد و اجرای پروژه PDH در آن مناطق را آغاز نمود. کشور عربستان حدود 8 پروژه PDH را تعریف و بعضا اجرایی و برخی در حال اجرا هستند خوراک این واحدها از گاز پروپان همراه نفت تامین می شود. کشور چین میلیون ها تن پروپان را از ایران خریداری و به ازای حمل هر تن 200 دلار کرایه حمل پرداخت می کند و تعداد زیادی پروژه PDH را اجرا نموده است. کرایه حمل هر تن پروپان بین ترکمنستان و ایران به ازای هر تن کمتر از 30 دلار خواهد بود.
منطقه چابهار و مکران در حاشیه اقیانوس هند جایگاه مناسبی جهت توسعه صنعت پتروشیمی دارد دستیابی سریع تر و آسانتر به بازارهای جهانی و هزینه حمل کمتر از جمله مزیت های مکران می باشند. دستیابی به خط لوله گاز با ظرفیت بالا مزیت ویژه ای به مکران بخشیده است.
چنانچه یک خط لوله با امکان انتقال برنامه ریزی شده اتان, پروپان و بوتان در ساعت های مختلف روز بین چابهار و عسلویه احداث شود این امکان وجود دارد که سالانه بیش از 5 میلیون تن اتان, پروپان و بوتان به مکران منتقل و چندین کارخانه الفین و PDH در منطقه راه اندازی و میلیون ها تن محصولات پلیمری انواع پلی اتیلن ها و پلی پروپیلن تولید و صادر نمود. بدین ترتیب ضمن ایجاد اشتغال بالا در منطقه می توان درآمدهای استانی و ملی را سالانه به 20 هزار میلیارد تومان رسانید و تحول بزرگی در منطقه زیبا و جذاب و متفاوت چابهار ایجاد نمود و استان سیستان و بلوچستان را توسعه داد. هزینه احداث خط یاد شده حدود یک میلیارد دلار خواهد بود که از طریق کاهش حدود 40 دلاری کرایه حمل محصولات صادراتی نسبت به منطقه عسلویه در مدت 5 سال این سرمایه گذاری جبران خواهد شد.
روش اول: تولید پلی پروپیلن از نفتا یا خوراک ماه: روش تولید pp از نفتا یا خوراک مایع معمولا از حاشیه سود مناسبی برخوردار نیست ڃرا که قیمت نفتا و خوراک مایع نسبتا گران است و حاشیه سود تولید در شرایط قیمت پایین نفت نسبتا کم ولی تا حدودی قابل قبول است اما در شرایط قیمت بالای نفت این شیوه تولید غیر اقتصادی می شود.
روش دوم تولید pp از پروپان است که در این روش یک هیدروژن از پروپان جدا و پروپان به پروپیلن تبدیل می شود به نام روش PDH این روش تا زمانی که قیمت پروپان کمتر از ۵۰۰ دلار باشد از حاشیه سود مناسبی برخوردار است حجم سرمایه گذاری ان نیز کمتر از دو روش دیگر است حدودا نصف روش GTPP و حدود ۷۰ درصد تولید از خوراک مایع، روش سوم تولید پروپیلن از گاز متان است که ابتدا متان به متانول سپس متانول به پروپیلن و در نهایت پروپیلن به پلی پروپیلن تبدیل می شود. سرمایه گڌاری این روش سنگین است با این وجود در شرایطی که قیمت نفت و پروپان افزایش یابند این روش هزینه جاری کمتری خواهد داشت و در بلندمدت اقتصادی تر خواهد بود. در مجموع چنانچه قیمت پروپان در بلند مدت کمتر از ۵۰۰ دلارباشد روش PDH اقتصادی ترین روش ممکن برای تولید پروپیلن است، کشور ما تولید کننده بزرگ پروپان در جهان است کشور چین LPGتولیدی ایران که شامل پروپان وبوتان است را به قیمت حدود ۳۰۰ دلار در تن خریداری و به ازای حمل هر تن ۲۰۰دلار کرایه حمل پرداخت می کند و این پروپان را از روش PDHبه پروپیلن و پلی پروپیلن تبدیل نموده به قیمت1100 الی 1300 دلار صادر می نماید در حال حاضر سالانه بیش از ۵ میلیون تن LPG در ایران تولید و صادر می شود و در سالهای آتی تولید پروپان ایران افزایش قابل توجهی خواهد یافت.
روش سوم تولید پلی پروپیلن ازگاز متان یا همان GTPPاست در این روش گاز متان به متاتول، متانول به پروپیلن و پروپیلن به پلی پروپیلن تبدیل می شود. این روش در شرایطی قابل رقابت با روش PDHاست که قیمت پروپان از مرز ۵۵۰ دلار بر تن بالاتر برود در ڃنین شرایطی هزینه جاری روش GTPP کمتر از روشPDHخواهد شد. با توجه به افزایش قابل توجه تولید و عرضه پروپان در جهان ڃنانڃه این جمع بندی حاصل شود که قیمت پروپان طی ۳۰ سال اینده از 550 دلار فراتر نخواهد رفت می توان بر پایه این پیش فرض برنامه اتی تولید پروپیلن در کشور را روی پایه های پروپان و روش PDHبنا نهاد نه روش GTPP
هزینه احداث یک واحد GTPP حدود ۱.۶ میلیارد دلار است و هزینه احداث یک واحد PDH حدود ۴۵۰ میلیون دلار و واحد پلی پروپیلن حدود300 میلیون دلار که جمعا هزینه سرمایه گذاری هر دو واحد ۷۵۰ میلیون دلار می شود.هزینه سرمایه گڌاری PDHبه همراه واحد تولید پلی پروپیلن حدود نصف هزینه پروژه GTPPاست تنها زمانی رقابت و مزیت GTPP نسبت به روش PDH بیشتر خواهد شد که قیمت پروپان از عدد گفته شده بالاتر برود. لذا با در نظر گرفتن جمیع جهات سرمایه گذاری در پروژه های PDHمی بایست به عنوان یکی از محورهای اصلی سرمایه گذاری در حوزه پتروشیمی تعیین شود. بجای صادرات میلیون تن پروپان می بایست میلیون ها تن پلی پروپیلن از این روش تولید و صادر شود مزیت ویژه ایران سرمایه گذاری در این حوزه است.
چنانچه بجای صادرات 3 میلیون تن پروپان 3 میلیون تن پلی پروپیلن تولید و صادرات نمائیم ارزش افزوده از 900 میلیون دلار به 3 میلیارد دلار می رسد و اشتغال زایی مستقیم آن با احداث 6 واحد 500 هزار تنی PDHحدود 10 هزار نفر خواهد بود.
حتی در صورت اطمینان ازعدم افزایش شدید قیمت پروپان طی 20 سال آینده پیشنهاد می شود پروپان تولیدی کشور ترکمنستان طی یک قرار داد 30 ساله از طریق خط لوله به مناطق همجوار با این کشور منتقل و 1 یا 2 کارخانه PDH در آن مناطق احداث نمود با توجه به هزینه حمل گران پروپان که بازار فروش آن به کشورهای دور دست است از جمله چین و اروپا، فروش پروپان تولیدی ترکمنستان به ایران کاملا در جهت منافع دو کشور می باشد هزینه حمل هر تن پروپان از ترکمنستان به چین و کشورهای اروپایی با کامیون بیش از 250 دلار می باشد یعنی کرایه حمل یک میلیون تن پروپان با کامیون های مخصوص به کشورهای یاد شده بالغ بر 250 میلیون دلار در سال می شود در حالی که هزینه احداث 100 کیلومتر خط لوله بین ایران و ترکمنستان برای انتقال سالانه یک میلیون تن پروپان کمتر از 50 میلیون دلار می شود و می توان بیش از 30 سال از این خط بهره برداری نمود. لذا انعقاد قرار داد بین المللی محکم برای خرید پروپان از ترکمنستان از توجیه اقتصادی مناسبی برای هر دو کشور برخوردار است و بخش خصوصی با حمایت دولت می بایست این سیاست را پیگیری نمایند. حتی می توان قرارداد سوآپ با ترکمنستان منعقد و نسبت به تحویل پروپان در مرزهای مشترک و فروش پروپان معادل آن به مشتریان ترکمنستان از بندر عسلویه اقدام نمود.
با توجه به فاصله کم بین ترکمنستان و مناطقی چون شیروان, بجنورد و سرخس حمل پروپان با کامیون های مخصوص نیز تا زمان راه اندازی خط لوله یاد شده نیز توجیه پذیر است. اما راه اندازی خط لوله برای بلند مدت بهتر است. می توان قرارداد بلند مدت را منعقد و اجرای پروژه PDH در آن مناطق را آغاز نمود. کشور عربستان حدود 8 پروژه PDH را تعریف و بعضا اجرایی و برخی در حال اجرا هستند خوراک این واحدها از گاز پروپان همراه نفت تامین می شود. کشور چین میلیون ها تن پروپان را از ایران خریداری و به ازای حمل هر تن 200 دلار کرایه حمل پرداخت می کند و تعداد زیادی پروژه PDH را اجرا نموده است. کرایه حمل هر تن پروپان بین ترکمنستان و ایران به ازای هر تن کمتر از 30 دلار خواهد بود.
منطقه چابهار و مکران در حاشیه اقیانوس هند جایگاه مناسبی جهت توسعه صنعت پتروشیمی دارد دستیابی سریع تر و آسانتر به بازارهای جهانی و هزینه حمل کمتر از جمله مزیت های مکران می باشند. دستیابی به خط لوله گاز با ظرفیت بالا مزیت ویژه ای به مکران بخشیده است.
چنانچه یک خط لوله با امکان انتقال برنامه ریزی شده اتان, پروپان و بوتان در ساعت های مختلف روز بین چابهار و عسلویه احداث شود این امکان وجود دارد که سالانه بیش از 5 میلیون تن اتان, پروپان و بوتان به مکران منتقل و چندین کارخانه الفین و PDH در منطقه راه اندازی و میلیون ها تن محصولات پلیمری انواع پلی اتیلن ها و پلی پروپیلن تولید و صادر نمود. بدین ترتیب ضمن ایجاد اشتغال بالا در منطقه می توان درآمدهای استانی و ملی را سالانه به 20 هزار میلیارد تومان رسانید و تحول بزرگی در منطقه زیبا و جذاب و متفاوت چابهار ایجاد نمود و استان سیستان و بلوچستان را توسعه داد. هزینه احداث خط یاد شده حدود یک میلیارد دلار خواهد بود که از طریق کاهش حدود 40 دلاری کرایه حمل محصولات صادراتی نسبت به منطقه عسلویه در مدت 5 سال این سرمایه گذاری جبران خواهد شد.
